Warunki świadczenia usług turystycznch w Polsce określa ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 2211 z późn. zm.). Od 2004 r. jej przepisami objęte są także gospodarstwa agroturystyczne.
Zgodnie z art. 35 ust. 3 „Za inne obiekty, w których mogą być świadczone usługi hotelarskie, uważa się także wynajmowane przez rolników pokoje i miejsca na ustawienie namiotów w prowadzonych przez nich gospodarstwach rolnych, jeżeli obiekty te spełniają minimalne wymagania, co do wyposażenia, o których mowa w art. 45 pkt 4, oraz wymagania określone w ust. 1 pkt 2.”
Taki stan rzeczy oznacza dla gospodarstw agroturystycznych i obiektów turystyki wiejskiej:
przestrzeganie wymagań sanitarnych, przeciwpożarowych oraz innych, określonych odrębnymi przepisami, przestrzeganie minimalnych wymagań, co do wyposażenia, obowiązek zgłoszenia obiektu do ewidencji innych obiektów świadczących usługi hotelarskie, prowadzonej przez wójta (burmistrza, prezydenta) właściwego ze względu na położenie obiektu.
Jednym z podstawowych elementów zagospodarowania turystycznego jest baza noclegowa, w skład której wchodzą różnego rodzaju obiekty noclegowe i urządzenia towarzyszące, pozwalające turystom na przebywanie poza miejscem stałego zamieszkania w warunkach zbliżonych do ich stałych przyzwyczajeń.
Zachowanie wymogów bezpieczeństwa dotyczy całości gospodarstwa czy kwatery wiejskiej. A. Stasiak nazywa to ładnie – przestrzenią gościnną. Zagospodarowanie terenu wokół zabudowań powinno być bezpieczne, ale jednocześnie funkcjonalne i praktyczne, by łatwo można było utrzymywać porządek i czystość. Zarówno dla bezpieczeństwa gości, ale również estetyki obiektu, należy wyraźne rozdzielić części gospodarczą od rekreacyjnej. Szczególną uwagę należy zwrócić na to, by zastosowane urządzenia udostępniane gościom, spełniały wszelkie wymogi bezpieczeństwa, posiadały atesty itp.
Zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych – usługi hotelarskie mogą być świadczone w następujących obiektach hotelarskich
OBIEKTY HOTELARSKIE, używające jednej z nazw chronionych (hotel, motel, pensjonat, kemping, pole biwakowe, schronisko młodzieżowe, dom wycieczkowy, schronisko). Zaszeregowania obiektów hotelarskich do poszczególnych rodzajów dokonuje, kategorię nadaje oraz prowadzi ich ewidencję marszałek województwa właściwy ze względu na miejsce położenia obiektu hotelarskiego. Natomiast zaszeregowania pól biwakowych dokonuje i prowadzi ich ewidencję wójt (burmistrz, prezydent miasta) właściwy ze względu na miejsce ich położenia.
INNE OBIEKTY HOTELARSKIE, które nie korzystają z nazw rodzajowych chronionych prawem, a do których zaliczamy obiekty turystyki wiejskiej i gospodarstwa agroturystyczne. Obiekty te nie muszą uzyskać decyzji o zaszeregowaniu, ale muszą zgłosić obiekt do ewidencji innych obiektów hotelarskich w gminie, po uprzednim spełnieniu niezbędnych minimalnych wymagań co do wyposażenia oraz innych wymagań określonych w ustawie o usługach turystycznych. Zgłoszenie o wpis do ewidencji innych obiektów jest bezpłatne. Wniosek można zgłosić w urzędzie gminy/miasta, listownie lub elektronicznie.
Jednocześnie należy wiedzieć, iż od dnia 8 marca 2020 r. obowiązują przepisy ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374, 567, 568, 695, 875, 1086, 1106). Dnia 31 marca 2020 r. ukazała się ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.
W związku z powyższym, w ustawie o usługach hotelarskich […]do art. 35 został wprowadzony ust. 4, o brzmieniu: „Domniemywa się, że w obiektach, w których są świadczone usługi hotelarskie bez uprzedniego zgłoszenia do właściwej ewidencji, o której mowa w art. 38, nie są spełnione wymagania sanitarne, o których mowa w ust. 1 pkt 2.”.
Taki zapis wprowadza duże zmiany, ponieważ kwaterodawca/rolnik musi do wniosku o wpis do ewidencji załączyć opinię właściwego miejscowo państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, potwierdzającą spełnienie w obiekcie wymagań sanitarnych określonych w § 4 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów,
w których są świadczone usługi hotelarskie (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r. poz. 2166 z późn. zm.).
Po uzyskaniu wpisu należy złożyć wniosek o wydanie zaświadczenia o wpisie do ewidencji innych obiektów hotelarskich, które jest dokumentem potwierdzającym wpis i może być przedstawiane organom kontrolującym. Dokonując wpisu kwaterodawca/rolnik składa następujące dokumenty:
Wniosek o dokonanie wpisu do ewidencji obiektów świadczących usługi hotelarskie, niebędących obiektami hotelarskimi oraz pól biwakowych, w którym podaje się dane wnioskodawcy, dane i opis obiektu (pokoje i miejsca noclegowe), informację o stałym lub sezonowym okresie świadczenia usług (wzór wniosku znajduje się na stronie 68 (ostatniej) poradnika).
Deklarację dotyczącą spełniania minimalnych wymagań co do wyposażenia dla innych obiektów hotelarskich, w których są świadczone usługi hotelarskie oraz wymagań sanitarnych, przeciwpożarowych i budowlanych.
Przypomnijmy – agroturystyka jest jedną z form turystyki wiejskiej, która polega na świadczeniu usług turystycznych w oparciu o zabudowania, grunty i inne zasoby tego gospodarstwa, bez zmiany ich charakteru i naruszania podstawowej funkcji, jaką jest zachowanie zdolności do produkcji rolnej. Pozostałe formy turystyki wiejskiej to obiekty/kwatery funkcjonujące na obszarze wiejskim nie w oparciu o gospodarstwo rolne. Zarówno gospodarstwo agroturystyczne jak i kwatera wiejska funkcjonują przede wszystkim w oparciu o bazę noclegową.
Minimalne wymagania co do wyposażenia dla innych obiektów hotelarskich, w których świadczone są usługi hotelarskie określa Załączniku Nr 7 – do Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie.
Minimalne wymagania dla pokoi noclegowych
Powierzchnia użytkowa pokoju, powinna być dostosowana do ilości przebywających w nim osób – minimalna powierzchnia dla pokoju 1 osobowego powinna wynosić 6 m , dla 2 osobowego 10 m , zaś dla większych pokoi należy przewidzieć dodatkowo 2 m dla każdej osoby, czyli np. dla pokoju 3 osobowego powierzchnia minimalna to 8 m.
Ponieważ mówimy tutaj o powierzchni użytkowej, to powierzchnia użytkowa pokoju ze skosami nie będzie taka sama jak całkowita powierzchnia pokoju. W takim przypadku powierzchnię użytkową pokoju liczymy następująco – obliczamy powierzchnię pokoju przy wysokości minimum 220 cm, następnie dodajemy 50% powierzchni obliczonej pomiędzy wysokością 140 cm a 220 cm. Dla wysokości poniżej 140 cm powierzchni użytkowej nie wyliczamy. Przy skosach warto również zwrócić uwagę na odpowiednie ustawienie łóżek, których nie należy wstawiać ich pod skosami, a te powierzchnie wykorzystać jako miejsce na szafki.
Wyposażenia pokoi w odpowiednie meble, w ilości odpowiadającej ilości osób w pokoju. Dla każdej osoby musimy zabezpieczyć wygodnie miejsce do spania, miejsce do przechowywania rzeczy osobistych, krzesło i miejsce przy stole. Załącznik Nr 7 określa minimalne wymiary
łóżek/materacy, które wynoszą, dla 1-osobowych 80×190 cm i 2-osobowych 120×190 cm. Nie zalecamy stosowania wersalek, ponieważ nie są wygodne. Przy każdym łóżku powinna znaleźć się lampka nocna lub inny rodzaj oświetlenia, umożliwiający czytanie oraz szafka lub półka. Wyposażenie musi być bezpieczne, wykonane z bezpiecznych materiałów, najlepiej z naturalnych takich jak drewno.
Minimalne wymagania dla węzłów higieniczno-sanitarnych (łazienek i WC)
Łazienki (zwane węzłami higieniczno-sanitarnymi), mają istotny wpływ na pobyt i zadowolenie gości. Minimalne wyposażenie łazienki stanowi: kabina prysznicowa lub wanna, umywalka z szafką, lustro z oświetleniem, kosz na odpadki, wieszaki oraz półki. Gość w udostępnionej łazience powinien czuć się swobodnie, w zasięgu ręki mieć to co jest niezbędne do codziennej toalety. Bardzo ważną jest jakość
wyposażenia, wygląd, estetyka, funkcjonalność i łatwość utrzymania w czystości. Najlepiej sprawdzić to na sobie i wtedy ocenić czy wszystko jest w porządku, czy czegoś nie brakuje, czy wszystko znajduje się na odpowiednim miejscu.
Obowiązkiem właściciela gospodarstwa agroturystycznego/obiektu turystyki wiejskiej jest umożliwienie gościom dostępu do ciepłej i zimnej wody. Zimna woda powinna być dostępna przez całą dobę, natomiast ciepła minimum 2 godziny rano i 2 godziny wieczorem, o ustalonych porach, o czym należy gości poinformować.
Jeżeli planujemy prowadzenie działalności turystycznej przez cały rok musimy pamiętać o zabezpieczeniu ogrzewania w całym obiekcie w miesiącach od października do kwietnia, gwarantując w pomieszczeniach temperaturę minimum 18 st. C
Urzędowy nadzór nad obiektami, w których świadczone są usługi hotelarskie.
Nadzór to stałe bieżące kontrolowanie podległej lub podporządkowanej jednostki z równoczesnym wydawaniem stosownych decyzji. Organ nadzorujący może stosować wyłącznie takie środki, jakie przyznaje mu ustawa. Kontrolą nazywa się porównywanie stanu faktycznego ze stanem wymaganym, wyznaczonym przez określone normy. Nadzór nad obiektami noclegowymi ma zapewnić oprócz komfortu pobytu głównie pełny zakres bezpieczeństwa przebywających tam osób i ich mienia.
Podstawa prawna kontroli określona została w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 238 z późn. zm.). Procedura kontroli określona została w ustawie z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 z późn. zm.) Rozdział 5 oraz w ustawie o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych.
Nadzór nad obiektami, w których świadczone są usługi hotelarskie oraz ich kontrolę prowadzą m.in.:
Organy prowadzące ewidencję obiektów hotelarskich oraz innych obiektów noclegowych mają prawo kontrolować wszystkie obiekty odnośnie przestrzegania wymagań przewidzianych dla rodzaju i kategorii, do których zostały zaszeregowane lub minimalnych wymagań zawartych w Załączniku Nr 7 Rozporządzenia ws. obiektów hotelarskich. W skład zespołów prowadzących nadzór i kontrolę w obiektach hotelarskich oraz innych obiektach, w których świadczone są usługi hotelarskie mogą być powoływane również osoby będące przedstawicielami Państwowej Straży Pożarnej, Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego.
Wymienione wyżej organy mogą wykonywać następujące czynności kontrolne:
– dokonywać kontroli wszystkich pomieszczeń i urządzeń wchodzących w skład kontrolujących obiektów,
– żądać od właściciela obiektu oraz od wszystkich osób, które są w tym obiekcie zatrudnione,
– pisemnych i ustnych informacji w sprawach objętych kontrolą,
– żądać okazania dokumentów potwierdzających spełnienie przez obiekt wymagań (dla obiektów hotelarskich przewidzianych dla rodzaju i kategorii, dla innych obiektów minimalnych wymagań zgodnie z powyżej wspomnianym załącznikiem Nr 7).
Organ zarządzający kontrolę zawiadamia właściciel obiektu o kontroli, którą zaczyna nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od daty zawiadomienia o wszczęciu kontroli. Podczas kontroli dokonuje się:
sprawdzenia spełnienia określonych wymagań dla rodzaju i zaszeregowania obiektu zawartych w załącznikach Rozporządzenia ws. obiektów hotelarskich, sprawdzenia dokumentów potwierdzających spełnienie warunków budowlanych, przeciwpożarowych i sanitarnych,
wpisu do książki kontroli prowadzonej przez przedsiębiorcę, sporządzenia protokołu kontroli z ewentualnymi zaleceniami
